|
Jan
Kochanowski (1530-1584) urodził się w Sycynie (Radomskie). Pochodził
ze średnio zamożnej, wielodzietnej rodziny szlacheckiej. Znakomite
wykształcenie i erudycję zdobył dzięki piętnastoletnim studiom -
najpierw na wydziale sztuk Akademii Krakowskiej, później od r. 1551/1552
(dzięki wsparciu księcia pruskiego - Albrechta) w Królewcu oraz Padwie.
Ta ostatnia była w tamtym okresie jednym z najbardziej tętniących życiem
ośrodków myśli renesansowej. Poświęcano się tam studiom nad antykiem,
głównie twórczości klasyków literatury antycznej. To w Padwie
Kochanowski poznał grekę i szlifował łacinę. Oprócz wytężonych studiów
przyszły autor niezliczonych fraszek brał także aktywny udział w życiu
studenckim, a także dużo podróżował. Odwiedził Niemcy, Włochy i Francję.
To pozwoliło mu w pełni zapoznać się ze światopoglądem epoki, rozwinąć
talent twórczy oraz zawrzeć wiele cennych znajomości. We Francji poznał
np. wybitnego poetę tamtego okresu - Pierra Ronsarda (prawdopodobnie pod
jego wpływem Kochanowski zdecydował się pisać w języku ojczystym,
chociaż przez całe życie tworzył także po łacinie). Możliwość zdobycia
tak starannej edukacji stworzyli Kochanowskiemu jego możni protektorzy -
Filip Padniewski i Jan Firlej. Tak wykształconych poetów określano
wówczas mianem poety doctusa (z łac. doctus - uczony,
wykształcony).
Po powrocie do kraju poeta zdecydował się rozpocząć służbę dworską,
która pochłonęła 10 lat jego życia. Pobyt na Wawelu, najznakomitszym
wówczas ośrodku kulturalnym i intelektualnym kraju, uzupełnił wiedzę
artysty na temat spraw wagi państwowej. Kochanowski obracał się tam
wśród ówczesnej elity kraju, spotykał wybitnych pisarzy-humanistów (np.
Łukasza Górnickiego, Piotra Roizjusza), był świadkiem i uczestnikiem
toczących się na dworze sporów i polemik ideowych. A był to okres, kiedy
dyskutowano o sprawach bardzo istotnych - o koniecznych reformach w
państwie polskim, o przyszłości ruchu reformacyjnego w Polsce, itp.
Zachęcany przez swych możnych protektorów (m.in. przez biskupa
krakowskiego - Piotra Myszkowskiego), rozważał nawet możliwość
wstąpienia do stanu duchownego. Ostatecznie jednak zrezygnował z tej
możliwości. Praca znakomitego dworzanina została doceniona i w końcu
Kochanowski otrzymał tytuł sekretarza króla Zygmunta Augusta.
W roku 1570 poeta porzucił dwór, na stałe osiadając w Czarnolesie,
majątku odziedziczonym po rodzicach. Tam ożenił się z Dorotą Podlodowską.
Z dala od tętniącego życiem miasta Kochanowski pragnie wcielić w życie
filozofię stoików i epikurejczyków, których był początkowo gorącym
zwolennikiem. Wieś miała z jednej strony pozwolić poecie na odnalezienie
spokoju, na pełną realizację artystycznych zamierzeń, z drugiej zaś na
stworzenie szczęśliwej rodziny, odnalezienie się w roli gospodarza, męża
i ojca. Nie oz naczało
to jednakże całkowitej izolacji od życia dworskiego - za panowania króla
Stefana Batorego Kochanowski ponownie pojawił się w Krakowie. Spokojne
chwile w Czarnolesie przerwała nagle śmierć dwóch córek - najpierw
młodszej - Urszulki (które to wydarzenie opisze później w "Trenach")
oraz starszej - Hanny.
Kochanowski zmarł nagle na atak serca w 1584 roku w Lublinie, a śmierć
autora "Trenów" głęboko poruszyła szerokie grono miłośników jego poezji.
Został pochowany w Zwoleniu, gdzie znajduje się nagrobek z jednym z
dwóch zachowanych wizerunków poety.
Badacze literatury okrzyknęli
Kochanowskiego najwybitniejszą indywidualnością poetycką Słowiańszczyzny
od średniowiecza aż po czasy romantyzmu. |